Kuna watu wengi
ambao hawapendi kutoka nje tena. Wengine hupenda kutumia wakati wao wakiwa
wamelala kwenye chumba chenye giza au kusikiliza muziki kwa sauti kubwa kwenye
vipokea sauti vya masikioni.
Lakini utafiti umebaini kwamba tabia yako ina athari mbaya
kwenye ubongo.
Katika makala haya, tutajadili tabia zako 11 kama hizo, ambazo
zinaharibu ubongo wako. Pamoja na hayo, tutajua pia jinsi ya kuyashinda mazoea
hayo.
Taarifa katika makala haya imekusanywa kutoka kwenye ripoti
mbalimbali za utafiti, zikiwemo zile za Shule ya Kitabibu ya Harvard na Taasisi
ya Kitaifa ya Marekani ya Magonjwa ya Neurological
and Stroke.
1) USINGIZI USIO WA KUTOSHA
Kwa mujibu wa kituo cha Sayansi ya mfumo wa neva (Neurology) cha
Marekani, uharibifu mkubwa zaidi kwa ubongo wetu unasababishwa na kutokuwa na
usingizi wa kutosha.
Usingizi wa kutosha kwa watu wazima unamaanisha saa 7 hadi 8 za
usingizi kati ya saa 24 kwa siku. Wataalamu wanasema kuwa kulala mfululizo
usiku ni bora zaidi.
Ubongo hupumzika baada ya kulala. Pia, ubongo huunda seli mpya
wakati wa kulala. Lakini ikiwa unalala chini ya saa 7, seli mpya haziundwi.
Hatimaye, haukumbuki chochote. Unapata ugumu wa kuzingatia.Ugumu
wa kufanya maamuzi. Ukosefu wa usingizi pia huongeza hatari ya shida ya akili.
Ikiwa unataka
kulinda ubongo wako, kuna suluhisho moja tu. Pata angalau saa saba za kulala
kila usiku.
Saa nane za kulala ni bora zaidi.
Ili kufanya hivyo, unahitaji kwenda kulala angalau saa moja
kabla ya kulala. Usitumie kifaa chochote wakati huu.
Safisha chumba cha kulala kabla ili kuunda mazingira ya
usingizi. Punguza mwanga ndani ya chumba. Tengeneza kitanda chako, nguo, joto
la kawaida kila kitu weka vizuri.
Kitu kingine, usilale na kifuniko juu ya uso wako. Hii ni kwa
sababu tunachukua oksijeni ndani ya mwili kupitia pua na kutoa gesi ya kaboni
dioksidi.
Mchakato huu unaoendelea husababisha CO2 kujilimbikiza karibu na
uso wako. Matokeo yake, unaweza kupata ukosefu wa oksijeni wakati wa usiku.
2.
KUEPUKA KIFUNGUA KINYWA
Baada ya kutokula usiku kucha, kifungua kinywa hutoa nishati ya
kufanya kazi siku nzima. Lakini wengi wetu hukimbia asubuhi na kuruka kitu
muhimu kama kifungua kinywa.
Kufanya hivyo kunapunguza viwango vya sukari kwenye damu, jambo
ambalo huathiri ubongo.
3.
KUTOKUNYWA MAJI YA KUTOSHA
75% ya ubongo wetu ni maji.
Kwa hivyo kuweka ubongo katika hali ya unyevu ni muhimu sana kwa
utendaji kazi wake bora.
Ukosefu wa maji husababisha tishu za ubongo kupungua na seli
kupoteza kazi.
Jambo hili linaweza kupunguza uwezo wa kufikiri kimantiki au
kufanya maamuzi.
Kwa mujibu wa
wataalamu, mtu mzima anapaswa kunywa angalau lita mbili za maji kwa siku ili
kudumisha afya ya ubongo.
Katika unywaji huu wa maji unaweza kuongezeka kulingana na uzito
wako, afya, umri, mtindo wa maisha na hali ya hewa.
4. KUWA NA MSONGO WA MAWAZO WA HALI YA JUU
Msongo wa mawazo wa muda mrefu husababisha seli za ubongo kufa
na sehemu ya mbele ya ubongo kusinyaa. Inaathiri kumbukumbu na uwezo wetu wa
kufikiria.
Kulingana na watafiti, watu ambao wamezama kila wakati katika kazi.
Hawawezi kusema
'hapana' kwa wengine ikiwa watatakiwa wafanye jambo fulani Watu kama hao
wanakabiliwa na mafadhaiko zaidi.
Lakini acha kufanya hivyo mara moja. Epuka kuchukua mzigo wa
ziada kwa njia yoyote.
Hata wanapokuwa wagonjwa, watu wengine huendelea kufanya kazi za
kuushughulisha ubongo, vinginevyo, utafiti umebaini kuwa ina athari mbaya za
muda mrefu kwenye ubongo.
5. Matumizi Google kupita kiasi
Kama unavyoweza kukumbuka, kizazi kilichotangulia mara nyingi
kilifanya mahesabu madogo bila kutumia vikokotoo. Kilikuwa kinakumbuka namba
nyingi za simu.
Baada ya kusoma
vitabu vingi, ujuzi wake wa jumla pia ulikuwa mzuri.
Tabia zake hizi ni kama mazoezi ya ubongo, ambayo huweka nguvu
zake za kufikiri na kumbukumbu imara kwa muda mrefu.
Lakini katika zama zetu hatuhitaji kukumbuka sana.
Kuegemea kupita
kiasi kwa teknolojia kumepunguza uwezo wa ubongo wetu wenyewe.
Kumbukumbu na uwezo wa kufikiri unazidi kuwa dhaifu siku baada
ya siku.
6. KUTUMIA VIPOKEA SAUTI KILA WAKATI, KUSIKILIZA MUZIKI WA SAUTI
KUBWA
Vipokea sauti vinavyobanwa kichwani au AirPods unazotumia
zinaweza kukudhuru kwa chini ya dakika 30.
Kusikiliza kwa sauti kubwa au kwa muda mrefu kwa kelele kubwa
kunaweza kusababisha upotezaji mkubwa wa kusikia.
Pia inahofiwa kwamba kusikia kwako kunapoharibika, hakuwezi
kurekebishwa.
Kupoteza kusikia huathiri moja kwa moja ubongo.
Kulingana na watafiti wa Marekani, watu wenye upotevu wa kusikia
wanakabiliwa na uharibifu wa tishu za ubongo. Hii huongeza hatari yao ya kupata
shida ya kupoteza kumbukumbu.
7. KUWA PEKE YAKO KILA WAKATI, KUTOCHANGAMANA NA WATU
Kuzungumza na watu ni muhimu sana kwa afya ya ubongo wako.
Kutumia muda mwingi peke yako ni mbaya kwa ubongo wako kama vile
kutopata usingizi wa kutosha.
Kuwa na marafiki na familia huweka akili zetu safi.
Badala yake, upweke huongeza hatari ya unyogovu, wasiwasi na
shida ya akili.
Ikiwa unataka kuweka ubongo wako ukiwa na afya, tumia wakati na
marafiki wa karibu na familia mara kwa mara. Lakini ndio, wanapaswa kuwa 'watu
wenye mawazo chanya'.
8. MAWAZO NA WATU HASI
Ikiwa una tabia ya
kuwaza hasi kila wakati, mawazo hasi kama hakuna kitu kinachoweza kutokea
kwako, hali ya ulimwengu ni mbaya sana, siku zijazo ni giza, huna bahati, ni
hatari kwa ubongo.
Kwa sababu mawazo mabaya huunda msongo wa mawazo, unyogovu na
wasiwasi kwa upande mwingine.
Vile vile, Amyloid na Tau hujilimbikiza kwenye ubongo. Ambayo ni
sababu kuu ya shida ya akili na kumbukumbu.
Kwa hiyo, jaribu kuacha mawazo mabaya mara moja. Kufanya hivi
mara kwa mara itakuwa tabia.
Ikiwa huwezi kufanya hivyo peke yako, tafuta msaada wa daktari
wa akili.
Kuepuka urafiki mbaya pia ni muhimu sana. Jaribu kujizuia
kutazama habari mbaya sana.
9. KUTUMIA MUDA MWINGI GIZANI
Utafiti nchini Marekani umeonesha kuwa watu ambao hutumia muda
mwingi gizani au kutumia muda mrefu katika maeneo yaliyofungwa ambapo hakuna
mwanga mwingi na mzunguko wa hewa, mazingira huweka shinikizo sana kwenye
ubongo.
Kwa sababu yatokanayo na mwanga wa jua ni muhimu sana kwa ubongo
wetu. Vinginevyo, shida kama vile unyogovu zinaweza kutokea.
10. TABIA YA KULA KUPITA KIASI
Haijalishi jinsi chakula ni
'cha afya' kiasi gani, kula kupita kiasi kunaweza kuharibu ubongo.
Utafiti umeonesha kuwa ulaji kupita kiasi pia huziba mishipa ya ubongo na kupunguza mtiririko wa damu.
Hii inasababisha kupoteza kumbukumbu na kufikiri. Ambayo inaweza kusababisha shida ya akili.
Kula vyakula visivyofaa, vyakula vya kukaanga, vyakula vyenye sukari nyingi, vinywaji baridi, n.k. kuna hatari kwa ubongo.
Watu wengi hutumia
programu tofauti kufuatilia kalori zao za kila siku. Lakini suluhisho bora ni
kutengeneza lishe yako mwenyewe kulingana na ushauri wa mtaalamu wa lishe na
uifuate.
Watu wengi wanafikiria kuwa lishe ni juu ya kuondoa mafuta. Lakini kumbuka kwamba asilimia 60 ya ubongo ni mafuta.
Kwa hivyo kila aina
ya chakula kinapaswa kuliwa.
Lakini inapaswa kuliwa kwa kiasi kinachofaa.
Mbali na hayo, unywaji pombe na uvutaji sigara ni hatari kwa afya. Athari yake mbaya zaidi iko kwenye ubongo.
Mambo haya yanabana mishipa ya fahamu ya ubongo na kuharibu
seli.
Kwa hiyo, eneo la ubongo wetu, ambapo kumbukumbu huhifadhiwa, haiwezi kukua.
11. MUDA WA KUTUMIA SKRINI
Muda mwingi wa kutumia kifaa una athari kubwa kwa ukubwa na
ukuaji wa ubongo.
Utumiaji mwingi wa
simu za mkononi kwa watoto husababisha uharibifu zaidi kwenye gamba la mbele,
ambalo hutofautiana kutoka ujana hadi miaka 25.
Utafiti umeonesha kuwa watoto wanaotumia zaidi ya saa saba kwa siku mbele ya skrini wana gamba jembamba la ubongo.
0 Comments:
Post a Comment